Rabin Jonathan Sacks: komentarze do Tory

Korona, którą może nosić każdy [komentarz do parszy Pinchas]

Izrael ukoronowano trzema koronami – koroną Tory, koroną Kapłaństwa i koroną Królewską. Koroną Kapłaństwa obdarzony został Aaron i jego potomkowie, koroną Królewską Dawid i jego następcy, zaś ukoronowany koroną Tory został cały Izrael. Po tę ostatnią może sięgnąć każdy. Nie oznacza to, że dwie pierwsze korony są potężniejsze niż korona Tory […]. Korona Tory jest najpotężniejsza (Miszne Tora, Hilchot Talmud Tora 3:1).

Lud, który nie zalicza się między narody [komentarz do parszy Balak]

Co oznaczają słowa Balaama: „Oto lud, który oddzielnie mieszka, a między narody się nie zalicza!”? Według Ibn Ezry, inaczej niż inne narody, Żydzi nie zasymilują się, nawet jeśli stanowić będą znaczącą mniejszość. Ramban twierdzi, że poglądy Żydów i ich kultura pozostaną czyste – nigdy nie będą kosmopolityczną mieszanką wielu tradycji i narodowości. Naftali Cwi Jehuda Berlin, wyraźnie negatywnie nastawiony do współczesnych mu Żydów, ostro komentuje przytoczony wers: „Jeśli Żydzi będą żyć oddzielnie, pozostaną bezpieczni, jeśli zaś będą dążyć do naśladowania «narodów», nie będą «zaliczać się» do żadnej szczególnej grupy”.

Tracąc Miriam [komentarz do parszy Chukat]

W pewnym niezwykłym midraszu czytamy, że Miriam przekonała swojego ojca Amrama, ważnego uczonego swojego pokolenia, aby anulował jeden ze swoich dekretów. Rozporządzenie nakazywało Hebrajczykom branie rozwodów ze swoimi żonami, ponieważ groźba tego, że każde nowonarodzone hebrajskie dziecko zostanie zabite, była bardzo poważna. Amram przyznał Miriam rację. Mężowie i żony mogli znowu żyć razem. Jekobed zaszła w ciążę i urodziła Mojżesza. Midrasz więc bezpośrednio daje do zrozumienia, że sześcioletnia dziewczynka przewyższyła mądrością i wiarą czołowego rabina swojego pokolenia.

Spór przez wzgląd na Niebiosa [komentarz do parszy Korach]

Bunt Koracha był nie tylko najgorszą rewoltą, która wydarzyła się podczas wędrówki przez pustynię. Była to również jedyna bezpośrednia zniewaga Mojżesza i Aarona. Korach i jego zwolennicy oskarżyli Mojżesza o nepotyzm, niepowodzenie, a przede wszystkim o bycie oszustem, który – z myślą o własnym zysku – przypisuje Bogu swoje decyzje i prawa. Atak na Mojżesza był tak poważny, że stał się dla Mędrców modelem najgorszego sporu.

Strach przed wolnością [komentarz do parszy Szelach lecha]

Lubawiczer Rebe w swojej radykalnie rewizjonistycznej interpretacji parszy zadaje oczywiste pytanie: jak to możliwe, że aż dziesięciu szpiegów złożyło tak fatalistyczny raport? Przecież na własne oczy widzieli, jak Bóg zsyła na Egipt plagi i jak rzuca na kolana najsilniejsze i najdłużej istniejące starożytne imperium. Widzieli armię egipską z ich nowatorską technologią – rydwanami ciągniętymi przez konie – tonącą w morzu, przez które chwilę wcześniej Izraelici przeszli suchą stopą. Egipcjanie byli znacznie silniejsi niż Kananejczycy, Peryzzyci, Jebuzyci i inne mniejsze plemiona, którym Izraelici musieli stawić czoła podczas zdobywania ziemi. Wyjście z Egiptu miało miejsce zaledwie nieco ponad rok wcześniej, pamięć o nim była więc wciąż żywa.

Obóz i zgromadzenie [komentarz do parszy Be-haalotecha]

Są dwa sposoby w jaki ludzie tworzą grupy (społeczności, społeczeństwa czy narody). Jednym z nich jest stawienie czoła wspólnemu wrogowi. Łączymy siły, aby wzajemnie się bronić. Tak jak zwierzęta tworzą stada, żeby chronić się przed drapieżnikiem, tak my łączymy się w grupy, żeby przetrwać. Tego rodzaju społeczność określana jest słowem machane – obóz, formacja obronna. Istnieje też jednak zrzeszenie zupełnie innego rodzaju. Zdarza się, że ludzie łączą się w grupy, ponieważ współdzielą pewną wizję, zbiór poglądów i aspiracji. Tego rodzaju grupę określa się słowem eda, zgromadzenie.

Mędrcy i święci [komentarz do parszy Naso]

Nazirejczyk to osoba, która decyduje się przestrzegać szczególnych zakazów i zasad świętości. Nie może spożywać wina (i innych produktów zrobionych z winogron) ani innych napojów alkoholowych; nie może strzyc włosów i brody ani zbliżać się do zwłok […]. Tora nie wyjaśnia jednak ani tego, dlaczego ktoś miałby chcieć przyjąć taką formę abstynencji, ani czy jest to wybór godny pochwały, czy po prostu pewnego rodzaju możliwość. Z jednej strony Tora nazywa nazirejczyków „poświęconymi Wiekuistemu”, z drugiej nakazuje złożenie ofiary zagrzesznej po upływie okresu abstynencji.

Prowadzić naród jednostek [komentarz do parszy Ba-midbar]

Parsza Ba-midbar 8 lipca 2019 / 5 tamuz 5779 Księga Ba-midbar zaczyna się od spisu ludności, dlatego w wielu językach nazywana jest Księgą Liczb. Jakie znaczenie ma akt liczenia? I dlaczego od niego zaczyna się księga? Poza tym to już trzeci spis w ciągu roku. Przecież jeden z pewnością by wystarczył. Czy liczenie ma związek z…

Narodziny nadziei [komentarz do parszy Be-chukotaj]

W tym tygodniu czytamy fragment Tory zwany tochecha (przestroga) – przerażającą listę klątw, które spadną na Izraelitów, jeśli sprzeciwią się założeniom Bożej misji. To przepowiednia czasów, w których historia zboczy na zły tor. Jeśli Izrael zbłądzi w sensie duchowym – ostrzega tochecha – ucierpi również pod względem fizycznym, ekonomicznym i politycznym. Naród poniesie tragiczną klęskę. Zaprzepaści swą wolność i kraj. Izraelitów czeka wygnanie i prześladowania. Na tym jednak fragment się nie kończy. Ton tekstu gwałtownie się zmienia i po przerażającej serii klątw czytamy niezwykły ustęp niosący pocieszenie, jeden z najbardziej znaczących w całej Biblii.