IV WIECZÓR CHANUKI

28 kislew 5778

Zderzenie cywilizacji jest jednym z kluczowych terminów pojawiających się we współczesnym dyskursie. Chanuka opowiada historię pierwszego takiego zderzenia: starożytnych Greków z Żydami; Aten z Jerozolimą.

Starożytna Grecja była jedną z najznamienitszych cywilizacji w historii. Wydała na świat wielkich filozofów – jak Platon i Arystoteles, historyków – jak Herodot i Tukidydes, i dramatopisarzy – jak Sofokles i Ajschylos. Grecy swoją architekturą i sztuką ustanowili kanony piękna, które nigdy nie zostały obalone. Mimo to w II wieku przed naszą erą zostali pokonani przez grupę żydowskich wojowników zwanych Machabeuszami. Od tego momentu zaczyna się gwałtowny regres cywilizacji greckiej i zmniejszanie się jej znaczenia jako światowej potęgi. Żydom natomiast udało się przetrwać nie tylko Greków, ale też wszystkie wygnania i prześladowania. Dziś nadal żyjemy i mamy się dobrze.

Co różniło Greków od Żydów? Grecy, którzy nie wierzyli w jednego, miłosiernego Boga, patrzyli na świat przez pryzmat tragedii. Wierzyli, że zmagając się i walcząc, są w stanie momentami osiągać wielkie rzeczy. Ale nie wierzyli w istnienie nadrzędnego celu. Twierdzili, że wszechświat nie jest świadom naszego istnienia, zresztą wcale go to nie obchodzi.

Lud Izraela podarował światu ideę nadziei. Jesteśmy tu, bo Bóg stworzył nas z miłością, dzięki której odkrywamy sens i cel życia.

Kultury kierujące się zasadami charakterystycznymi dla tragedii w końcu rozpadają się i giną. Bez poczucia nadrzędnego sensu tracą zasady moralne i nawyki, od których zależy ciągłość ich istnienia. Poświęcają prawdziwe szczęście na rzecz przyjemności. Kosztem przyszłości celebrują chwilę obecną. Tracą pasję i energię, dzięki którym osiągnęły wielkość. Tak było w przypadku starożytnej Grecji.

Judaizm przetrwał, a wraz z nim kultura nadziei. Świece chanukowe były i do dziś pozostają symbolem tego zwycięstwa i oznaką sprzeciwu wobec odrzucenia wartości judaizmu na rzecz splendoru i prestiżu świeckiej kultury.

Płomyk nadziei wydaje się czymś mało istotnym, ale od niego może zależeć istnienie całej cywilizacji.

V wieczór Chanuki

Tłumaczenie: Jolanta Różyło © CHIDUSZ 2017