CHIDUSZ 23 – 1/2016

Fragmenty powieści „Netanja” Drora Bursteina

  Po znakomitym przyjęciu opowiadania „Wieczne Pióro”, napisanego specjalnie dla „Chiduszu”, będącego jednocześnie pierwszą polską publikacją prozy izraelskiego pisarza Drora Bursteina, prezentujemy fragmenty jego bestsellerowej powieści „NetanJa”, która została opublikowana w Izraelu w 2010 roku i przyniosła pisarzowi duży rozgłos.   „Proszę spojrzeć”, mój dziadek powiedział w jidysz do kwiaciarki, „jeden pąk rozkwita i już…

Bóg często płacze z radości

Lawrence Kushner w wydanej niedawno po polsku książce „Bóg jest na tym miejscu, a ja nie wiedziałem” opowiada doskonały, współczesny midrasz o Jakubie, Mojżeszu, historii żydowskiej, ale przede wszystkim o moim i twoim „Ja”, które, jeżeli z kimś ma dużo wspólnego, to z Bogiem. Kushner opowiada o relacji Boga i człowieka tak, że czujesz się…

Adresat nieznany we wrocławskiej synagodze

Jednym z wydarzeń towarzyszących wrocławskim obchodom Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Zagłady był spektakl „Adresat Nieznany” w reżyserii Andrzeja Wilka wystawiony w synagodze Pod Białym Bocianem. Tekst sztuki oparty jest na krótkiej powieści Kathrine Kressmann Taylor z 1938 roku. W główne role wcielili się aktorzy Teatru Polskiego we Wrocławiu Marian Czerski i Igor Kujawski. Sama…

Ulice są do chodzenia

Rabin Samuel Rosenberg: Liczymy, oddzielamy, chcemy funkcjonować w tej nienormalnej sytuacji. Dla własnego zdrowia psychicznego tworzymy arbitralne, absurdalne często rozgraniczenia na to, co jest bezpieczne, a co nie. Nieważne, że mogą one nie mieć w ogóle sensu. Daje to siłę do próbowania się z tą rzeczywistością i to się liczy. Ludzie umierają na ulicach, my po tych ulicach musimy chodzić.

Jeszcze jeden sąd nad Judaszem

Szmuel Asz, bohater najnowszej powieści Oza, mówi o Judaszu „pierwszy i ostatni prawdziwy chrześcijanin”. Jego spojrzenie na postać, która od stuleci funkcjonuje w kulturze jako synonim zdrajcy, jest łagodne, a przede wszystkim pełne zrozumienia. Dalekie temu, jakie wypływa z tekstów ewangelicznych; bliskie „Ewangelii Judasza”, sensacyjnemu apokryfowi odkrytemu niecałe 40 lat temu, a odczytanemu dopiero w…

Żart świetny, ale nieśmieszny

Bohater naszej opowieści, Toni, nie był ani mądry, ani głupi. W roku 1939, kiedy przyszli Niemcy, miał dziewięć lat. Wydawało mu się, że jak tylko przyjdą, przeżyje jakieś nadzwyczajne przygody, na przykład dostanie rewolwer i zastrzeli hitlerowskiego adiutanta z wąsikiem. (…) Nikt mu żadnego rewolweru nie dał. (…) Niedługo zaczął nosić żydowską gwiazdę i chodzić do żydowskiej szkoły. (…) Mając dwanaście lat, pojechał z mamą imieniem Liza do getta, gdzie nawet dosyć mu się podobało.

Bunt Szawła

W pokoju, w którym udziela wywiadów, zastajemy go zajętego jedzeniem, zmęczonego i jakby trochę zniechęconego. Ożywia się, kiedy, dla przełamania lodów, rzucamy, że jesteśmy z żydowskiego magazynu i wieść gminna doniosła nam, że szabat spędził w synagodze Nożyków w Warszawie. Géza Röhrig, bo o nim mowa, wcielił się w rolę głównego bohatera w “Synu Szawła”,…

Chidusz 1/2016: Szaweł, Golem, Judasz

Wybraliśmy w tym miesiącu trzech dziwaków. Do wyboru Judasza przyczynił się Amos Oz, którego powieść “Judasz” ukazała się niedawno w Polsce. Drugiego dostarczył film “Syn Szawła”, o którym rozmawiamy z odtwórcą głównej roli, Gézą Röhrigem. Trzecia postać to stary, poczciwy Golem. Dla Żydów zdecydowanie nieczłowiek, niedoskonałe dzieło rąk ludzkich, dla świata zewnętrznego niejednokrotnie kolejne, żydowskie dziwactwo.…