14. punkt spisanego w lutym 1854 r. statutu Żydowskiego Seminarium Teologicznego Fundacji Fränckla we Wrocławiu mówi, że na jego dyrektora „może być powołany tylko rabin uczony, powszechnie ceniony za głęboką znajomość teologii żydowskiej” oraz z „ogólnym naukowym wykształceniem, który dzięki swojej religijności cieszy się powszechnym zaufaniem”. Precyzuje również, że wyboru dyrektora dokonuje rada kuratorów, konsultując się przy tym z rabinami z trzech „najbardziej poważanych gmin izraelickich Niemiec”. Historia zweryfikuje te założenia, bowiem tylko dwie osoby w ponad osiemdziesięcioletniej historii instytucji będą nosiły tytuł Seminardirektor. Już w 1879 roku po śmierci Leysera Lazarusa (kierującego placówką przez ledwie cztery lata), dyrektorskie obowiązki…
magazyn żydowski
historia
Mechel Zweig i jego rysunki
W roku szkolnym 1938/1939 Mechel Zweig był uczniem klasy IV b w powszechnej szkole podstawowej w Pilźnie, leżącym w ówczesnym województwie krakowskim. Jego świadectwo szkolne to niewątpliwie świadectwo dobrego ucznia: cztery lata nauki i same najwyższe noty. Piątki z arytmetyki, języka polskiego, śpiewu, zajęć praktycznych, ćwiczeń cielesnych. Z rysunku – zawsze czwórka.
Kalisz: dwie tablice upamiętniające Żydów
W sierpniu aż dwukrotnie upamiętniono kaliskich Żydów. Historyczne centrum dzielnicy żydowskiej, uroczyście otworzone po przebudowie przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, stało się nowym symbolem Kalisza, w stulecie po zburzeniu miasta. 22 sierpnia 2014 roku w Kaliszu uroczyście odsłonięto i zaprezentowano tablice upamiętniające kaliskich Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej oraz zburzone przez hitlerowców synagogi. Na…
Abraham Geiger: wizjoner i reformator
Pod koniec lat sześćdziesiątych XIX wieku Abraham Geiger wysyła do Jamesa de Rotschilda, wpływowego bankiera, rozporządzającego olbrzymią fortuną, list z prośbą o finansowe wsparcie idei, którą owładnięty jest od wielu lat. Chce, aby na jednym z niemieckich uniwersytetów powstał wydział teologii żydowskiej. Argumentuje, że jest to konieczne, aby judaizm zaznaczył swoje równe i ważne miejsce…
Wakacje na roli
Żydzi pracujący w polu? Być może dla niektórych jest to obraz niewiarygodny. Jednak już starożytni Izraelici byli narodem w znacznej mierze pracującym na roli. Dobrze obrazują to święta, które następują po sobie w cyklu rocznym: osadzone są na tradycjach i zwyczajach wywodzących się z praktyk rolniczych. Najwyraźniejszym tego przykładem są święta Szawuot, zwane także Świętem…
Z okna widziałem zapuszczonego Bociana
Rozmowa z Markiem Webem, historykiem, dziennikarzem, pedagogiem, wieloletnim kierownikiem archiwum Żydowskiego Instytutu Naukowego YIVO w Nowym Jorku. Jakub Berski: Był pan kiedyś wcześniej tutaj, w szulu, tzw. małej synagodze we Wrocławiu? Marek Web: Jestem niewierzący, więc nigdy tutaj nie byłem. Z Łodzi przeprowadził się pan do Wrocławia. Jak wspomina pan Łódź? Spędziłem tam wiele…
25-lecie Wolności: Konstanty Gebert
Dziennikarz, publicysta, tłumacz. Współpracownik KOR-u, współtwórca Żydowskiego Uniwersytetu Latającego. Magdalena Wójcik: Jak to było być Żydem za komuny? Konstanty Gebert: To jest pytanie na semestralne seminarium, bo to zależy jakim Żydem, w którym roku, w którym mieście, i tak dalej. Natomiast powszechnie wiadomo było, że nie należy być Żydem, że to jest zły pomysł. Pierwsze,…
25-lecie Wolności: Aleksander Gleichgewicht
Aleksander Gleichgewicht, działacz Studenckiego Komitetu Solidarności we Wrocławiu, współpracownik KSS KOR, działacz NSZZ Solidarność. Przewodniczący Gminy Żydowskiej we Wrocławiu. MICHAŁ BOJANOWSKI: Co dla Pana oznacza 4 czerwca? ALEKSANDER GLEICHGEWICHT: Dobrze, że nie zapytałeś, którego roku. Data 4 czerwca znaczy wiele w moim życiu, ponieważ wielokrotnie powracała do mnie na przestrzeni lat. Rzecz niewiarygodna: kiedy miałem…
Od Bielawy się zaczęło. Początki powojennego życia żydowskiego na Dolnym Śląsku
8 maja 69 lat temu feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisał bezwarunkową kapitulację III Rzeszy. W tym samym czasie kończyło się powstanie praskie, wyzwalające miasto spod okupacyjnych sił niemieckich. Pomiędzy Berlinem a Pragą też miały miejsce ciekawe wydarzenia wyznaczające kres wojny, choć nie były z pewnością tak spektakularne. Miały jednak ważne konsekwencje. Konzentrationslager Groß-Rosen Obóz koncentracyjny w…