Pierwszymi formami żydowskiej ekspresji teatralnej były purimszpil (przedstawienia purimowe), które od XVI wieku upowszechniły się na terenach Włoch i Niemiec wbrew zakazom rabinicznym ograniczającym tworzenie i uczestnictwo Żydów w widowiskach teatralnych. Purim, najbardziej świeckie święto żydowskie, wprowadzało czasowe rozluźnienie obowiązujących na co dzień praw i zakazów judaizmu, co więcej – w swoim karnawałowym charakterze stwarzało świat na opak, rządzący się zasadą odwróconych norm.

Początkowo sztuki purimowe odgrywano w środowisku uczniów jesziwy, którzy bezkarnie pozwalali sobie na błazenadę wobec nauczycieli, rabinów, dostojników czy bogaczy. Studenci przerabiali święte teksty – przedmiot ich codziennych studiów. Rubaszne sztuki purimowe, które z czasem stały się wyrazem kultury ludowej sztetl, dystansując się od norm kultury religijnej, adresowane były do mas żydowskich i nie pretendowały do miana dzieł sztuki. Współgrało to z charakterem jidysz, postrzeganym przede wszystkim jako język mówiony społeczności, w której największym autorytetem było słowo pisane. Jak zauważa Michael C. Steinlauf: Nie tylko teatr jidysz, ale sam język jidysz był przesiąknięty karnawalizacją. W ciągu dziesięcioleci walki o uczynienie jidysz językiem takim jak inne ten jego aspekt był zwykle ignorowany. Oczywiście, nie przez wszystkich posługujących się tym językiem, nie w teatrze jidysz i nie na ulicy Krochmalnej w Warszawie – ale wśród inteligencji, tj. u źródeł, z których czerpiemy dzisiaj najczęściej naszą wiedzę. Kultura jidysz nie aspirowała do tego, aby być elitarną, sceptycznie, z dystansem traktowała swą pozycję, znaczenie i nie ukształtowała bohaterów heroicznych. Główne postacie komiczne purimszpil, takie jak: badchen (wykonawca utworów wierszowanych i parodystycznych zabawiający biesiadników w czasie uczt weselnych i świątecznych), lec (błazen), nar (głupek), marszelik (żartowniś), czy purim row (rabin purimowy) – to typowi anty-herosi obecni w jidyszowym folklorze i pojawiający się później w wielu odmianach także w literaturze jidysz. Warto zauważyć, że w dramatach biblijnych Achaszwejreszszpil z końca XVII i pierwszej połowy XVIII w., opartych na Księdze Estery i związanych z nią midraszach, a utożsamianych z purimszpil, pojawia się charakterystyczne zróżnicowanie językowe: postacie należące do dworu królewskiego posługują się językiem bardziej zbliżonym do potocznej niemczyzny, natomiast postacie komiczne używają ostentacyjnie jidysz.

Podstawą komizmu purimszpil było napięcie między składnikami poważnymi, dramatycznymi, czerpanymi ze źródeł biblijnych, talmudycznych, midraszowych a elementami komicznymi, degradującymi. Ten rodzaj humoru eksploatował fuzyjność języka jidysz, w którego strukturze ścierają się w zmodyfikowanej formie komponenty germańskie, hebrajskie i słowiańskie, mające w zakresie słownictwa zróżnicowany ładunek ekspresyjny i stylistyczny. Parodia tekstów biblijnych czy liturgicznych – modlitw i błogosławieństw (a nawet spowiedzi przedśmiertnej) była głównym źródłem komizmu purimszpil, w którym przez mieszanie cytatów hebrajskich z wulgarnymi często wersami w jidysz, a także dzięki wykorzystywaniu elementów nonsensu i absurdu, degradowało się święty tekst i osiągało zamierzony efekt humorystyczny. Nawiązywano w ten sposób do popularnego w kulturze jidyszowej dowcipu, opartego przeważnie na nieoczekiwanych, absurdalnych zestawieniach słów i myśli. Obrazowało to zarazem jidyszową inwencję słowną i skłonność do twórczego użycia wzorów językowych.

Zaskakujący może wydać się fakt, że w przedstawieniach purimowych najbardziej obsceniczne, wulgarne teksty zwykle wygłasza Mordechaj. Jest to o tyle dziwne, że w Księdze Estery jest to postać pełna godności i powagi. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę fakt, że jest to jedyny mężczyzna żydowski pojawiający się w tej księdze, staje się to jasne – tylko on może pozwolić sobie na satyrę, parodię tekstów świętych bez profanacji, ponieważ dokonuje tego z wewnątrz świata żydowskiego, włożenie takich słów w usta goja nabierałoby charakteru antyjudaistycznego, a nie o to tu chodziło. Warto też zauważyć, że w sekwencjach wygłaszanych przez Mordechaja często zostawiony był duży margines improwizacji, często też jego kwestie były szczególnie chronione przez aktorów purimowych, w obawie, aby nie trafiły w ręce konkurencyjnych zespołów. Można więc spotkać zapis: Mordechaj mówi to, co mówi.

Kulturę jidysz cechuje swoisty eklektyzm, który znajdował też odzwierciedlenie w przedstawieniach purimowych, łączących cechy komedii dell’arte, dramatu liturgicznego, niemieckich fastnachtspiel czy polskich jasełek. Hybrydyczna kultura jidysz wykorzystywała ironię, satyrę i parodię, aby zdystansować się do swych źródeł.

Purimszpil były grane zazwyczaj po domach, czyli w sferze oddziaływania mame-loszn, w przestrzeni zdominowanej przez kobiety, gdzie życie świeckie i praktyczne ścierało się z wymaganiami religii i uczoności. Traktowana jako niższa kultura jidysz i gatunek, jakim był purimszpil, wprowadzały element anarchii i chaosu do zachowawczej hierarchii wartości kultury patriarchalnej. W przedstawieniach purimowych za pomocą języka silnie nacechowanego erotycznie i biologicznie wykpiwano toposy biblijne, autorytety i instytucje religijne oraz jednostki, które dzięki bogactwu lub uczoności zdobywały wysokie pozycje społeczne. Przemawiając językiem potocznym, familiarnym, purimszpil mogły być zrozumiane przez wszystkich i mogły bawić każdego, niezależnie od wykształcenia i statusu społecznego.