Nasza uwaga w parszy Tecawe skupia się na postaci starszego brata Mojżesza, Aarona, który do tej pory pojawiał się raczej na drugim planie. Cały fragment poświęcony jest roli kapłana (a ściślej arcykapłana), której Mojżesz nigdy, oprócz krótkiego epizodu, nie wypełniał. Fragment Biblii poświęcony kapłanom i ich dziedzictwu jest niezwykle istotny. Czy jest to jednak wystarczający powód, aby całkowicie usunąć z tego fragmentu Mojżesza? A może jego nieobecność ma tutaj większe znaczenie? Zdania komentatorów były podzielone.

Często zapominamy, jak istotna była idea synagogi. Profesor Menahem Stern pisał, że judaizm, tworząc tę instytucję, zapoczątkował jedną z największych rewolucji w społecznej i religijnej historii, jako że była ona zupełnie nowym i wcześniej nieznanym środowiskiem religijnego kultu. Synagoga była Jerozolimą na wygnaniu, domem dla wszystkich żydowskich serc. Jest ona najgłębszym wyrazem monoteizmu, świadczy bowiem o tym, że gdziekolwiek zbierzemy się, aby zwrócić serca ku niebiosom, tam odnajdziemy Bożą Obecność.

W Miszpatim znajdziemy wiele praw związanych ze sprawiedliwością społeczną: chroniących wdowy i sieroty; dotyczących zmiany odsetek od pożyczki udzielonej innemu członkowi przymierza; zapobiegających łapówkarstwu i ogólnej niesprawiedliwości. Jednak zarówno pierwsze, jak i ostatnie przykazanie zabrania krzywdzenia cudzoziemca (hebr. ger). Zawarta w Torze wizja sprawiedliwego i miłosiernego społeczeństwa ma dla nas fundamentalne znaczenie.

Demokracja według modelu greckiego miała zawsze jedną zgubną wadę, którą Alexis de Tocqueville i John Stuart Mill nazwali tyranią większości, a Jacob Talmon demokracją totalitarną. Rządy większości nie dają żadnej gwarancji, że uszanowane będą prawa mniejszości. Jak słusznie w swojej Historii wolności zauważył Lord Acton, właśnie ten element polityki doprowadził do upadku Aten: „Panująca podówczas filozofia uczyła ich, że nie ma prawa wyższego nad prawo państwa – sam prawodawca stoi ponad prawem”. Inaczej było w judaizmie, gdzie prorocy upoważnieni byli do tego, aby podważyć autorytet króla, jeśli działał on niezgodnie z założeniami Tory.

Możemy więc patrzeć na rozdzielenie wód Morza Sitowia z dwóch perspektyw: jako na coś naturalnego lub nadprzyrodzonego. To drugie wytłumaczenie – że wody po obu stronach uniosły się, tworząc coś na kształt ściany – niesie o wiele silniejszy przekaz i w takiej formie weszło do żydowskiej pamięci. Jednak wyjaśnienie, że zadziało się to za sprawą sił przyrody, jest równie frapujące. Rydwany, dające zazwyczaj Egipcjanom przewagę, okazały się być ich największą zgubą, za to słabość podróżujących pieszo Izraelitów – ich największym zbawieniem.

Plagi nie miały na celu jedynie ukarać faraona i jego podwładnych za karygodne traktowanie Izraelitów, ale również udowodnić, że egipscy bogowie nie mają żadnej władzy. W tej konfrontacji dochodzi do starcia mitu (gdzie bogowie są zwykłymi siłami, które można poskromić, przebłagać lub zmanipulować) i biblijnego monoteizmu, w którym etyka (sprawiedliwość, współczucie, ludzka godność) powstaje w przestrzeni spotkania Boga i człowieka.

PARSZA WA-ERA 6 STYCZNIA 2019/ 29 TEWET 5779 Izrael znalazł się na skraju upadku. Najpierw z Izraelitów zrobiono niewolników, a następnie wydano dekret, według którego każdy nowonarodzony hebrajski chłopiec miał zostać zabity. Mojżesz został wysłany, żeby wyzwolić lud, ale pierwsze próby jego ratowania miały tylko pogorszyć sytuację. Żydzi mieli wytwarzać i dostarczać na dwór faraona…

Rabin Jonathan Sacks na szabat: „Józef najbardziej pragnął zapomnieć o wydarzeniach z przeszłości – nie tylko o tym, jak zachowali się wobec niego bracia, ale »o całym domu ojca«. Jego reakcja wskazuje na to, że swoje »wszystkie nieszczęścia« Józef kojarzył nie tylko z braćmi, ale również z ojcem. Wierzył, że Jakub celowo pozostawił jego los w rękach braci – rozzłoszczony przez drugi sen Józefa nie chciał mieć już nic wspólnego z synem, którego niegdyś darzył tak wielką miłością”.

Rabin Jonathan Sacks na szabat: „Wszyscy zostaliśmy stworzeni na obraz i podobieństwo Boga. Istnieją uniwersalne zasady dotyczące ludzkiej godności i sprawiedliwości. Wyrażone są one w Prawach Noachidów, w ludzkiej mądrości (chochma) i w idei jednego Boga zwanego Elokim. Jest to globalne przymierze solidarności wszystkich ludzi.”