CHIDUSZ 10 – 08/2014

Polska jest moim priorytetem

Rabin Walter Homolka, doktor nauk humanistycznych (King’s College London) i literatury hebrajskiej (Hebrew Union College – Jewish Institute of Religion New York), jest profesorem zwyczajnym i wykładowcą filozofii żydowskiej w Instytucie Teologii Żydowskiej na Uniwersytecie Poczdamskim, rektorem Kolegium im. Abrahama Geigera, kształcącego liberalnych rabinów i kantorów, oraz przewodniczącym Fundacji Leo Baecka i Fundacji Ernsta Ludwiga Ehrlicha.

Broniewski: Wsiądź w dziewiątkę i jedź do końca, na górę Scopus

W 1941 roku podpisano pakt Sikorski – Majski, który dotyczył m.in. utworzenia w ZSRR armii złożonej z wywiezionych po wrześniu pamiętnego roku Polaków. Broniewski, wraz z setką innych polskich twórców, został aresztowany przez NKWD. W więzieniu saratowskim siedział z Aleksandrem Watem i działaczami Buntu z Warszawy: Wiktorem Alterem i Henrykiem Erlichem. W Jerozolimie chwalił się izraelskiemu publicyście, Dawidowi Lazerowi, że Alter – znany lewicowy mówca i działacz, dawał mu lekcje z fizyki teoretycznej, dziedziny bądź co bądź zupełnie obcej poecie.

Świętokrzyski sztetl w Chmielniku

Historia nie biegnie głównymi traktami, ale przede wszystkim chodzi bocznymi uliczkami spokojnych miasteczek – to motto wyryte na tablicy upamiętniającej żydowsko – polskie dziedzictwo Chmielnika. Miasto z prowincjonalności uczyniło swój atut i w nowopowstałym Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym Świętokrzyski Sztetl prezentuje historię typowego żydowskiego sztetla w nowoczesny sposób, nie tylko niespotykany do tej pory w niewielkich polskich…

Na szczęście to nie tylko Żyd z pieniążkiem

Rozczarują się ci, którzy w książce „Na szczęście to Żyd” będą szukali jasnych odpowiedzi na pytanie, jaki mieć stosunek do kontrowersyjnych figurek Żydów. Dla antropolożki Erici Lehrer figurka Żyda z pieniążkiem staje się pretekstem do pokazania różnorodności trudnego świata małych rzeźb Żydów spotykanych w polskiej kulturze ludowej. Rozczarują się też ci, którzy sięgną po tę…

Sara i Hagar

Pierwszego dnia Rosz ha-Szany czytamy opowieść o wypędzeniu Hagar i Iszmaela (Bereszit 21:1 – 21:34).  Mimo że czytanie tego fragmentu w takim dniu wydaje się dość osobliwe, przy głębszej lekturze łatwo się przekonać,  że niesie on wielką nadzieję. O czym jest ta opowieść? Jak wiadomo, Awraham i Sara nie mogli doczekać się potomstwa, dlatego Sara…

Liberalni rabini w ortodoksyjnej synagodze?

W związku z ordynacją Rabinów z berlińskiego Kolegium im. Abrahama Geigera w Synagodze pod Białym Bocianem wiele osób zapytało mnie, jak tradycyjni Żydzi powinni odnosić się do żydów nieortodoksyjnych? To trafne pytanie, wokół którego dyskusja toczy się od lat. W środowisku ortodoksyjnym pojawia się wiele różnych opinii o tym, jak odnosić się do niehalachicznych ruchów. Rabin…

Kalisz: dwie tablice upamiętniające Żydów

W sierpniu aż dwukrotnie upamiętniono kaliskich Żydów. Historyczne centrum dzielnicy żydowskiej, uroczyście otworzone po przebudowie przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, stało się nowym symbolem Kalisza, w stulecie po zburzeniu miasta. 22 sierpnia 2014 roku w Kaliszu uroczyście odsłonięto i zaprezentowano tablice upamiętniające kaliskich Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej oraz zburzone przez hitlerowców synagogi. Na…

Abraham Geiger: wizjoner i reformator

Pod koniec lat sześćdziesiątych XIX wieku Abraham Geiger wysyła do Jamesa de Rotschilda, wpływowego bankiera, rozporządzającego olbrzymią fortuną, list z prośbą o finansowe wsparcie idei, którą owładnięty jest od wielu lat. Chce, aby na jednym z niemieckich uniwersytetów powstał wydział teologii żydowskiej. Argumentuje, że jest to konieczne, aby judaizm zaznaczył swoje równe i ważne miejsce…